Môi trường nuôi cấy là yếu tố quyết định thành công của quá trình nuôi cấy mô. Chúng cung cấp các chất dinh dưỡng, hormone và các yếu tố tăng trưởng cần thiết để tế bào thực vật phát triển và phân chia.
Dựa trên thành phần và mục đích sử dụng, có nhiều loại môi trường khác nhau. Dưới đây là một số loại phổ biến:
1. Môi trường Murashige và Skoog (MS)
- Đặc điểm: Đây là loại môi trường cơ bản và phổ biến nhất, được sử dụng rộng rãi trong nuôi cấy mô thực vật. Nó chứa đầy đủ các muối khoáng cần thiết cho sự phát triển của tế bào.
- Ưu điểm: Linh hoạt, có thể bổ sung thêm các chất khác để phù hợp với từng loại cây.
- Ứng dụng: Được sử dụng cho nhiều loại cây trồng khác nhau, từ cây cảnh đến cây nông nghiệp.
2. Môi trường Nitsch
- Đặc điểm: Giống như môi trường MS, nhưng có một số khác biệt về tỷ lệ các muối khoáng.
- Ưu điểm: Thích hợp cho một số loại cây đặc biệt.
- Ứng dụng: Thường được sử dụng cho các loài cây một lá mầm.
3. Môi trường White
- Đặc điểm: Có hàm lượng đường cao, thường được sử dụng để kích thích sự phát triển của rễ.
- Ưu điểm: Hiệu quả trong việc tạo rễ cho cây con.
- Ứng dụng: Sử dụng trong giai đoạn sinh rễ của quá trình nuôi cấy mô.
4. Môi trường B5
- Đặc điểm: Có hàm lượng vitamin cao, thường được sử dụng cho các loại cây khó tính.
- Ưu điểm: Hỗ trợ sự phát triển của các loại cây có yêu cầu dinh dưỡng cao.
- Ứng dụng: Sử dụng cho các loài cây dược liệu, cây rừng.
Các thành phần chính trong môi trường nuôi cấy
- Muối khoáng: Cung cấp các nguyên tố vi lượng và đại lượng cần thiết cho sự phát triển của tế bào.
- Vitamin: Hỗ trợ các quá trình sinh lý của tế bào.
- Đường: Cung cấp năng lượng cho quá trình sinh tổng hợp.
- Hormone: Điều khiển sự phân chia, kéo dài tế bào và quá trình hình thành các cơ quan.
- Chất kích thích sinh trưởng: Giúp tăng cường sự phát triển của cây.
- Chất khử trùng: Ngăn ngừa sự nhiễm khuẩn.
Các yếu tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn môi trường nuôi cấy
- Loại cây: Mỗi loài cây có yêu cầu dinh dưỡng khác nhau.
- Giai đoạn phát triển: Môi trường nuôi cấy sẽ khác nhau ở các giai đoạn tăng sinh, tạo chồi, sinh rễ.
- Mục đích nuôi cấy: Môi trường nuôi cấy sẽ được điều chỉnh để phù hợp với mục tiêu cụ thể (nhân giống, bảo tồn, sản xuất dược liệu…).
Xem thêm: Thạch agar nuôi cấy mô
Lưu ý: Việc lựa chọn môi trường nuôi cấy phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo sự thành công của quá trình nuôi cấy mô. Các nhà khoa học thường phải tiến hành nhiều thử nghiệm để tìm ra công thức môi trường tối ưu cho từng loại cây.